Fort Nelson położony jest na wzgórzu Portsdown i jest jednym z pięciu (lub sześciu, jeśli liczyć również Fort Purbrook) fortów obronnych wzniesionych w tym rejonie w latach 60-tych XIX wieku, by chronić niezwykle ważną bazę morską Portsmouth. Aktualnie Fort Nelson jest częścią Królewskich Arsenałów (ang. Royal Armouries) i mieści się tam duża kolekcja artylerii, oraz zabytkowych budynków pierwszej klasy.
OPIS
Fort Nelson jest typowym fortem wielokątnym. Forty te często nazywane też są fortami Palmerstona, od nazwiska premiera ówczesnych czasów. Wokół fortu rozciąga się głęboki rów z wkopanymi trzema obronnymi kaponierami. Powyżej każdej kaponiery są umiejscowione dobrze chronione 13-to calowe moździerze. Pierwotnie wejście do fortu było dostępne przez dwa zwodzone mosty. Były tam baraki dla 172 oficerów i żołnierzy, a ewentualne próby zdobycia mostów były odpierane z wysuniętych poza mur redanów w kształcie litery V. Duży, otwarty plac apelowy prowadził do magazynów umiejscowionych 40 stóp poniżej.
HISTORIA
Fort Nelson to wiktoriańska fortyfikacja z przepięknym widokiem na cieśninę Solent, oraz dolinę Meon. Jest jednym z pięciu Fortów Portsdown i prawdopodobnie jednym z najlepiej zachowanych wiktoriańskich fortec i został odrestaurowany aby najlepiej odwzorowywać jego XIX-wieczny klimat. Poza nim na liście znajdują się jeszcze forty Fareham, Wallington, Southwick, oraz Widley. Te potężne fortece umieszczone pierścieniem wokół Portsmouth chroniły miasto przed atakami zarówno z morza jak i lądu.
Na wschodnim krańcu tych umocnień znajdują się jeszcze Reduta Crookhorn, oraz Reduta Farlington. W 1859 roku Królewska Komisja Lorda Palmerstona zdecydowała o budowie tego fortu w odległości ośmiu kilometrów od stoczni w Portsmouth w obawie przed francuską inwazją z jej nowo otwartej stoczni w Cherbourg, oddalonej zaledwie 130 km od wybrzeża Wielkiej Brytanii. Stwierdzono wówczas, że istniejące już fortyfikacje w północnej części wyspy Portsea, w dzielnicy Hilsea – tzw Hilsea Lines – są niewystarczające, gdyż Francuzi mogli wylądować w innym miejscu i drogą lądową zdobyć wzgórze Portsdown, z którego z łatwością mogliby ostrzeliwać Portsmouth.
Stocznia w Portsmouth była wówczas najważniejszą w całej Brytanii, gdzie budowało się i remontowało okręty wojenne niezbędne do ochrony królestwa. Dodatkowym atutem za budową nowego fortu miało być jego położenie na wysokim wzgórzu Portsdown Hill. W garnizonie obozować miało około 200 ochotników, dowodzonych przez oficerów regularnej armii. Jednak budowa fortu przeciągała się i fort Nelson nie był w pełni uzbrojony aż do 1890 roku, gdyż upokorzona armia francuska po porażce z Prusami w 1870 roku nie zdecydowała się zaatakować Anglii.
Nigdy nie użyte w walce forty których budowa pochłonęła fortunę wkrótce stały się nazywane “Wariactwem Palmerstona”. W 1907 roku fort Nelson został rozbrojony i przerobiony na miejsca noclegowe. W 1938 w obliczu kolejnej, drugiej wojny światowej na placu apelowym wybudowano dziesięć dużych magazynów na amunicję przeciwlotniczą. W 1950 roku fort został porzucony.
KRÓLEWSKI ARSENAŁ
Po pożarze wywołanym przez wandali w 1988 roku Ministerstwo Obrony odzyskało fort, a następnie sprzedało go Radzie Hrabstwa Hampshire za £50,000. Rada Hrabstwa odrestaurowała fort za kwotę około £3-4 miliony funtów i otwarła dla publiczności w roku 1994. Rok później fort Nelson stał się częścią Królewskich Arsenałów. W forcie mieści się duża kolekcja artylerii, wśród nich między innymi:
– The ‘Boxted Bombard’ – angielska, zdobiona, żelazna bombarda z około 1450 roku, która potrafiła strzelać 60 kilogramowymi granitowymi kulami.
– The ‘Dardanelles Gun’ – zwana też Wspaniałą Turecką Bombardą – to XV-wieczna bombarda oblężnicza wykuta z brązu, użyta między innymi 19 lutego 1807 roku podczas Operacji w Dardanelach, gdzie oddziały turecki ostrzelały z lądu i zatopiły dwie brytyjskie korwety, a dalszych kilka statków poważnie uszkodzono.
– Francuskie armaty polowe zdobyte podczas Bitwy pod Waterloo – ostatniej bitwy Napoleona
– Armaty z Indii i Chin
– Część słynnej irackiej superarmaty “Projekt Babilon” Saddama Husseina
– Jeden z dwóch moździerzy Mallet – zbudowanych na potrzeby wojny krymskiej z Rosją, jednak nigdy nie użyte w walce.
– Olbrzymia 200-tonowa armata umieszczona na wagonie kolejowym
Poza tym mieści się tam jeszcze wiele innych armat, w sumie ponad 350.
CZASY WSPÓŁCZESNE
Fort zajmuje powierzchnię około 77,000 m2 i czynny jest cały rok, a wejście na teren fortu jest bezpłatne, poza specjalnymi wydarzeniami. Zwiedzający mogą odkrywać tajne, podziemne tunele, bunkry na amunicję i zobaczyć jak żyło się w wiktoriańskim garnizonie, barakach, kuchni, czy szpitalu. Na terenie muzeum jest szereg pokoi multimedialnych, gdzie oprócz eksponatów można obejrzeć krótkie pokazy filmowe z historii fortu. Fort Nelson to wyjątkowe miejsce, gdzie można obejrzec armaty począwszy od średniowiecznych niszczycieli murów, aż po XX-wieczne superarmaty. Codziennie odbywają się tam wycieczki z przewodnikiem i o godzinie 13:00 można na żywo obejrzec wystrzał z 25 funtowej haubicy. “Kawiarnia 1871” na terenie fortu serwuje napoje, przekąski, ciasta i lekkie obiady przez cały dzień.
Co warto zobaczyć w okolicach Fort Nelson?
Oprócz samego fortu, w okolicy znajduje się wiele innych miejsc wartych zobaczenia. Oto kilka z nich:
- Portsmouth Historic Dockyard: To kompleks muzealny, który obejmuje wiele fascynujących atrakcji, takich jak brytyjski okręt wojenny HMS Victory, na którym Nelson dowodził podczas bitwy pod Trafalgarem, oraz okręt-muzeum Mary Rose, który zatonął w 1545 roku i został wydobyty w 1982 roku.
- Portsmouth Spinnaker Tower: To wysoka wieża widokowa, która oferuje panoramiczne widoki na miasto Portsmouth, okoliczne tereny i Morze Angielskie. Ze szklanej platformy widokowej można podziwiać piękno okolicy z wysokości.
- D-Day Story: To muzeum poświęcone inwazji aliantów w Normandii w czasie II wojny światowej. Prezentuje ono historię i znaczenie tego kluczowego momentu w historii, a także opowiada o życiu ludzi, którzy w nim uczestniczyli.
- Southsea Castle: To zabytkowy fort w miejscowości Southsea, który został zbudowany w XVI wieku. Jest to ciekawe miejsce do zwiedzania i oferuje piękne widoki na Morze Angielskie.
Te atrakcje w okolicy Fort Nelson są tylko niektórymi z wielu miejsc, które warto zobaczyć podczas pobytu w tej części Anglii. Bogata historia, fascynujące muzea i malownicze krajobrazy zapewnią niezapomniane wrażenia dla każdego odwiedzającego.
Więcej informacji
Więcej informacji znajdziecie na stronach Royal Armouries.